Castratie en sterilisatie bij katten
Verplichte castratie bij katten?
Sinds september 2014 moeten in België katten en kittens die van eigenaar veranderen verplicht onvruchtbaar (via castratie/sterilisatie) zijn. Vruchtbare katten zijn namelijk medeverantwoordelijk voor het immens aantal zwerfkatten in onze samenleving. Door je kat onvruchtbaar te maken, help je een verdere uitbreiding van de wildekattenpopulatie te voorkomen.
Iedereen die een kat heeft, krijgt dus vroeg of laat te maken met castratie bij katten of sterilisatie bij katten. Castratie heeft in vergelijking met andere anticonceptiemethoden een aantal voordelen, maar er zijn ook nadelen. In dit artikel kun je lezen over de voor- en nadelen van castratie en sterilisatie, waarom je dit zou laten doen en wanneer dat het best kan gebeuren.
Kort: wat is castratie?
Castratie is een chirurgische ingreep die wordt toegepast bij katers en kattinnen met als doel de kat blijvend onvruchtbaar te maken. Castratie gebeurt onder volledige narcose en is definitief en onomkeerbaar. Sommige katten hebben problemen met de narcose. Daarom blijft een kat na de ingreep nog een paar uur in observatie bij de dierenarts. Als er geen complicaties zijn, mag de kat dezelfde dag nog naar huis.
Castratie bij katers wordt toegepast om verschillende redenen, de meeste daarvan houden verband met territoriaal gedrag. Als gevolg van geslachtshormonen gaan niet-gecastreerde katers overal sproeien om hun territorium af te bakenen. De sterke, doordringende geur van gesproeide urine in en rond het huis kan zeer onaangenaam zijn. Katers zullen hun territorium ook verdedigen en gaan vechten met indringers om ze te verjagen. Ze lopen daardoor een groot risico om gewond te raken en zo ontstekingen, abcessen en besmettelijke ziektes zoals kattenaids (FIV) of kattenleucose (FeLV) over te houden aan hun verwondingen. Katers lopen soms weg van huis om te gaan zwerven en keren dan na lange tijd verzwakt terug op zoek naar energie.
Wijfjeskatten worden in de meeste gevallen gecastreerd om zwangerschap te voorkomen.
(*) Technisch is castratie het "verwijderen" van vruchtbaarheidsorganen, en sterilisatie het "onbruikbaar" maken van vruchtbaarheidsorganen. Echter, doorgaans wordt met castratie de ingreep bij mannelijke dieren, en bij sterilisatie de ingreep bij vrouwelijke dieren, bedoeld.
Hoe verloopt castratie?
Kater
Bij castratie van katers worden de teelballen chirurgisch verwijderd om de productie van het mannelijk geslachtshormoon testosteron stop te zetten. De kater kan dan geen zaadcellen meer produceren en is onvruchtbaar. Het ontbreken van testosteron veroorzaakt wel karakteriële gedragswijzigingen bij de kater.
Wijfjeskat
De castratie van een wijfjeskat is het operatief verwijderen van de eierstokken. Tijdens de operatie controleert de dierenarts tegelijk de baarmoeder. Als er afwijkingen zijn, wordt die ook verwijderd.
Een kattin is na de ingreep onmiddellijk onvruchtbaar. Bij een kater is dat pas na een paar weken omdat er nog vruchtbaar sperma in de prostaat en de zaadleiders kan zitten. Laat je kater dus niet meteen vrij rondlopen na zijn castratie, houd hem zeker een week binnen.
Castratie bij katten versus sterilisatie
Castratie wordt vaak verward met sterilisatie. Beide ingrepen worden bij zowel katers als kattinnen aangewend om de kat onvruchtbaar te maken, maar de ingrepen verschillen wel degelijk. Bij sterilisatie worden de zaadleiders (kater) of de eileiders (kattin) afgebonden. Castratie gaat een stap verder: bij katers worden de teelballen verwijderd en bij teven de eierstokken en eventueel ook de baarmoeder. Sterilisatie is dus minder ingrijpend dan castratie en brengt geen karakteriële gedragsveranderingen teweeg omdat de productie van geslachtshormonen niet wordt stopgezet. Een kater blijft bijvoorbeeld sproeien en vechten om zijn territorium te verdedigen, een kattin wordt nog steeds krols en blijft aantrekkelijk voor katers.
Opgelet: in het dagelijkse taalgebruik gebruikt men de termen sterilisatie en castratie door elkaar om behandeling bij respectievelijk teefje dan wel reu aan te duiden!
Voordelen en nadelen van castratie
Gecastreerde katten zijn onvruchtbaar en kunnen niet zwanger worden of geen zwangerschappen veroorzaken. Dat is het grootste voordeel van castratie.
Kater
Eenmaal gecastreerd, reageert een kater niet meer op krolse kattinnen. Hij vertoont ook geen sproeigedrag meer en zal nog zelden beginnen vechten. Omdat er minder gevochten wordt, neemt het risico op verwondingen en besmetting via andere katers ook af. Gecastreerde katers hebben een iets verhoogd risico op problemen met de blaas en de urinewegen. Ze worden ook vaak huiselijker, hun behoefte om te gaan zwerven neemt af.
Kattin
Belangrijke gezondheidsvoordelen voor kattinnen zijn een verminderde kans op melkkliertumoren en baarmoederontsteking. Bij castratie op jonge leeftijd (± 1 jaar) is de kans op melkklierkanker praktisch nihil. Gecastreerde wijfjeskatten worden niet meer krols en zijn dus niet meer aantrekkelijk voor katers.
Alle katten krijgen na castratie gemakkelijker te kampen met overgewicht. Door het stopzetten van de hormoonproductie vertraagt het metabolisme waardoor ze 20 tot 30 procent minder energie nodig hebben. Hou je hier rekening mee en pas je de hoeveelheid voeding aan of schakel je over op speciale voeding voor gecastreerde katten (zelfde volume maar minder voedingswaarde), dan loopt je kat weinig risico op overgewicht. Castratie veroorzaakt bij sommige katten een plaatselijke verkleuring van de vacht. Verder zijn aan castratie van katten geen gekende nadelen gekoppeld.
Op welke leeftijd castreren?
Er zijn geen nadelige gevolgen bij castratie van katten die nog niet geslachtsrijp zijn.
Een kater is gemiddeld geslachtsrijp rond de leeftijd van zes maanden. Vanaf die leeftijd wordt zijn gedrag ook hormonaal gestuurd. Na castratie produceert een kater geen zaadcellen en mannelijk geslachtshormoon meer.
Daarom wordt de ingreep meestal uitgevoerd op de leeftijd van drie tot vijf maanden, soms ook eerder, en doen zich nooit gedragsveranderingen voor.
Als je geen enkele zwangerschap wilt, laat je kattin dan castreren voor ze geslachtsrijp is. Een wijfjeskat wordt geslachtsrijp als ze tussen vijf en acht maanden oud is. De meeste dierenartsen opereren kittens vanaf 4 maanden oud. Eerder kan ook; er is geen verband tussen castratie op vroegere leeftijd en het optreden van gezondheidsproblemen op lange termijn, maar een zeer jonge kat loopt wel meer risico’s bij de narcose. Hoewel castratie daarna ook nog kan, is het niet nodig te wachten tot na het eerste nest.
Alternatieven
Een alternatief voor castratie of sterilisatie bij kattinnen is de pil. Je geeft je kattin dan om de zeven of veertien dagen (afhankelijk van duur van haar vruchtbaarheidscyclus) een anticonceptiepil gedurende de periode waarin je niet wilt dat ze krols wordt. De pil is alleen geschikt om de krolsheid voor een korte tijd uit te stellen. Het gebruikte medicijn heeft op langere termijn namelijk zeer nadelige effecten op de gezondheid van je kat, vooral dan een aanzienlijk verhoogde kans op baarmoederontsteking, borstkliergezwellen en suikerziekte.
Is het beter om mijn kattin voorgaand aan de operatie een nestje te laten krijgen?
Absoluut niet! Dit is een hardnekkig vooroordeel.
Er wordt vaak gezegd dat het beter is voor een kattin om eerst een nestje te krijgen voordat zij wordt gecastreerd of gesteriliseerd, maar het is juist beter om een kat op jonge leeftijd te laten castreren. Vermijd dus ongewenste kittens!
Wat kost een castratie, sterilisatie, en hoe gaat dit in zijn werk?
Hier kan je alle informatie over castratie en sterilisatie bij WelloPet nalezen.
Nog informatie nodig? Stel gerust jouw vragen over castratie of sterilisatie aan onze dierenartsen.
Meer info in je mailbox?
Met onze handige infofiche heb je alle info bij de hand om er thuis rustig over te praten. Download ze door het formulier hieronder in te vullen.
Maak een afspraak met onze dierenarts
Meer lezen?
castratie en sterilisatie bij honden
chemische castratie bij de reu
