Wondverzorging bij honden en katten

De meeste wondjes die je hond of kat oploopt, genezen zonder dat je de hulp van je dierenarts moet inschakelen. Het gaat hier dan bijvoorbeeld over een schaafwonde. Toch eisen enkele wonden een goede verzorging. Het is als baasje altijd handig om te weten hoe het helingsproces in z’n werk gaat en hoe je je snuiter kan helpen bij het verzorgen van een wonde. Wonden kunnen op elk moment ontstaan en kan je niet voorkomen. Het is belangrijk om de wonden te herkennen en ze op de juiste manier te behandelen. Wij vertellen je in deze blog graag wat meer over de wondere wereld van wondverzorging en hoe je het best wonden kan verzorgen! 

Wat is een wonde? 

Een wonde is een beschadiging in of aan het lichaam waarbij er altijd bloed aanwezig is. Dat betekent dus dat het zowel uitwendig als inwendig, of beide kan zijn. Een wonde kan zichtbaar zijn, zoals bijvoorbeeld een schaafwondje. Maar een wonde kan ook onzichtbaar zijn, waarmee we bedoelen dat de wonde zich inwendig voordoet. Dan spreken we eerder over bijvoorbeeld een breuk. “Is een breuk een wonde?”, horen we je al denken. Het antwoord is ja! Breuken worden ook beschouwd als wonden omdat je ook hier een bloedingsproces hebt.  

Het helingsproces bij honden en katten gebeurt in drie fases

Het helingsproces van wonden bestaat eigenlijk eerst uit een aantal grote “werken”. Je kan het een beetje vergelijken met de werken van onze wegen in Vlaanderen. Het helingsproces bestaat uit 3 fases:

1. De eerste fase is de inflammatie fase waarbij er ontsteking optreedt. Dit is ook nodig. Opgelet: Ontsteking is niet hetzelfde als infectie. Een infectie moet absoluut vermeden worden omdat microben het helingsproces proberen af te breken. In deze fase spreken we van inflammatie. dat wil zeggen dat de wonde in deze fase wordt opgeruimd en voorbereid op het helingsproces.
2. De tweede fase is die van proliferatie. Een moeilijk woord dat eigenlijk betekent dat er nieuw weefsel en bloedvaten worden aangemaakt. Door het ontstaan van nieuw weefsel zal de korst dunner en losser worden. De korst zal er vanzelf afvallen als de huid eronder sterk genoeg is. Je kan het nieuwe weefsel herkennen door de rode kleur en de contractie van de wonde (de wonde wordt kleiner). In deze fase worden ook bepaalde noodzakelijke stoffen aangebracht die nodig zijn om de wonde te herstellen.
3. De derde en laatste fase is de maturatie- en contractiefase. Deze fase betekent dat de huid gaat “rijpen” waardoor het zijn originele sterkte terugkrijgt. We spreken in deze fase eigenlijk van de afwerking van de wonde. Het is dus in se de fase waarin je alles gaat afsluiten en het helingsproces zelf zijn ding gaat laten doen. 

We kunnen wondheling daarom omschrjven als een opeenvolging van enkele gebeurtenissen op cellulair niveau die schade aan het weefsel opruimen en herstellen, met als doel het weefsel in de oorspronkelijke functionele staat te brengen (het sluiten van het defect).  

​

​De componenten van een wonde: bloed, bloedstolling en bloedklonters

Het bloeden is een eerste fase van de natuurlijke spoeling van de wonde. Dat wil zeggen dat een wonde die spoeling nodig heeft om de wonde grotendeels te reinigen en proper te maken (tip: laat eerst de wonde wat bloeden en ga het bloed niet meteen afdeppen). Natuurlijk hangt dit af van locatie tot locatie en de ernst van de wonde. Het is niet de bedoeling dat je bij overtollig bloedverlies je hond of kat eerst even wat laat bloeden. Denk bijvoorbeeld maar aan een aanrijding van een dier, waar heel veel bloedverlies kan ontstaan... Maar bij relatief kleine wonden is het dus ten sterkste aangeraden om de wonde eerst wat te laten bloeden en pas nadien het bloed af te deppen en de wonde proper te maken.

​

​

Dat bloed zorgt voor bloedstolling. Het is een onderdeel van het wondhelingsproces. Bloedstolling zorgt er namelijk voor dat een wonde stopt met bloeden en er een bloedklonter ontstaat, wat er op zijn beurt weer voor zorgt dat er een korstje ontstaat op een wonde. Het zorgt dus eigenlijk voor een soort van natuurlijk verbandje en daarmee ook meteen voor de voorbereiding van de wondheling onder deze korst. Dus laat de korst altijd zitten (behalve in het geval van een abces)! De wondheling remt af wanneer het korstje op een wonde vroegtijdig wordt verwijderd. Zorg er dus steeds voor dat je hond of kat niet te vaak aan het wondje komt. Bij een complete heling komt het korstje van zichzelf los.

Wondverzorging verschilt bij hond en kat

Er is een groot verschil tussen de wondheling van een kat en hond. Bij een kat duurt de herstelling twee keer zo lang als die van de hond. Dat komt omdat een kat minder nieuw weefsel aanmaakt en minder bloedvaten heeft.  

​

Hoe herken je een wonde bij je hond of kat in de helingsfase bij grotere defecten?  

Om na te gaan of een grotere wonde bij je hond of kat al in de helingsfase zit, kan je je baseren op enkele kenmerken die hierop wijzen. Deze zijn de volgende:

• Glinsterend rood oppervlak
• Bloedt makkelijk bij aanraken
• Wonde wordt kleiner = contractie
• Uitersten van de wonde worden naar elkaar toe getrokken (trekkend littekenweefsel is zichtbaar – witte lijn rond wonde)  

​

Soorten wonden herkennen

Wondverzorging komt in vele vormen!

• De meest voorkomende en makkelijkste wonde om te verzorgen is de schaafwonde. Deze is zeer snel te genezen (maximum 48 uur) en is soms zelfs onopgemerkt. De wonde kan je herkennen door etter, roodheid, zwelling of wanneer het dier zich niet goed voelt.
• Een snijwonde is een iets diepere wonde, zoals een bijtwonde en vraagt om meer verzorging. Voor een bijtwonde is het kenmerkend dat je een infectiebeeld krijgt door de bacteriën die vaak in de muil aanwezig zijn. Opgelet: een hondenbeet vraagt volledige controle van de dierenarts.  
• Een abces kan je herkennen door een bult of door een dikke poot of ander ledemaat.
• Een insectenbeet kan je herkennen bij het zien van een eventuele angel, of zwellingen. In geval van zwellingen kan het zijn dat het dier een allergische reactie heeft opgelopen. Raadpleeg dan je dierenarts. 

De basisprincipes bij het verzorgen van een wonde bij je kat of hond 

1. Maak de wonde schoon

Het is belangrijk om steeds te beginnen met de wonde schoon te maken en te reinigen. Zoals reeds vermeld doet het bloed dat voor een groot deel. Toch is het belangrijk om resterend vuil weg te spoelen met water. Doe dit steeds met water en niet met iets anders. Je hoeft hier niet te zuinig mee te zijn. Er mag best wat water aan de wonde komen. Je kan hier niets fout mee doen. Eventueel kan je de omliggende vacht gaan verwijderen zodat er geen haartjes later in het bloed komen vast te zitten. Dat kan pijn doen.

2. Bescherm de wonde

Daarna is het cruciaal om de wonde te beschermen tegen infecties, bacteriën en andere vuiltjes. Zo moet je de wonden beschermen voor buitenaf, zoals het likken, schuren en krabben. Maar ook dien je de wonde te beschermen van binnenaf voor infectie, uitdroging of vochtophoping. Dat kan je doen door zalf aan te brengen op de wonde of door te werken met een compress. Dat hangt natuurlijk af van de wonde.

3. Creëer een gunstig milieu voor de wonde

Een wonde mag na het reinigen en het proper maken niet te nat of te droog worden. Je moet steeds op zoek gaan naar de gulden middenweg. Zo bestaan er bijvoorbeeld natte en droge wondes. Indien je een natte wonde te vochtig houdt, heelt het niet of veel moeilijker en langzamer. En omgekeerd uiteraard ook. Kies daarom steeds een zalf die niet gaat irriteren en de heling niet gaat afremmen, zoals bijvoorbeeld honing of honingzalf, antibioticazalf of wondzalf zoals neo-cutigenol.

4. Voorkom of behandel infectie

Infectie voorkomen of behandelen kan je doen door middel van antibiotica of ontstekingsremmers. Geef niet zomaar eender welke medicatie je thuis hebt liggen! Raadpleeg hiervoor steeds een dierenarts!

5. Verwijder dood weefsel

Dood weefsel hoort steeds verwijderd te worden, om de aanmaak van de "nieuwe" huid te stimuleren en bevorderen. Denk maar aan het scenario waarbij je in je vinger snijdt. Iedereen heeft het al wel eens voorgehad. Vaak zien we dan nog een stukje vel hangen. Dat dient steeds verwijderd te worden, ook bij de wonden van katten en honden. Je kan dat makkelijk doen door middel van een klein nagelschaartje.

Belangrijk: het schaartje moet eerst goed ontsmet worden. Let ook op dat je geen bindweefsel mee verwijdert!  

Wonde verzorgen

Je kan wondverzorging opdelen in meerdere stapjes.

Om de wonde te verzorgen moet je eerst de wonde schoon maken. Dat kan je doen door te spoelen met water. Gebruik voldoende water (beter te veel dan te weinig) en oefen lichte druk uit.  

Na de spoeling moet je de wonde behandelen:

• Bij grote en diepe wonden raadpleeg je het best onze dierenarts. In het geval van een simpele wonde, zoals een schaafwonde of een ondiepe snijwonde, kan je de wonde verzorgen met een zalf. Gebruik geen isobetadine, zuurstofwater of “trekkende zalven”, want die remmen de natuurlijke heling af.  Goede zalven zijn: honingzalf, antiobioticazalf (neo-bacitracine of bactroban) of wondzalf (neo-cutigenol). 
• Een insectenbeet behandel je het best door de plaats van de beet met vochtige doeken of een natte handdoek met ijsklontjes te omwentelen. Als de angel er nog inzit, dan moet je die er eerst uithalen.
• Bij een abces is het toegelaten om de korst te verwijderen zodat de etter eruit vloeit. Daarna spoel je het abces met water. Wanneer er opnieuw een korst optreedt, moet je die opnieuw verwijderen.

Na de behandeling is het belangrijk om een verband aan te leggen. De wonde moet beschermd worden van buitenaf om te voorkomen dat de hond of kat aan de wonde likt, krabt of schuurt. De wonde moet vanbinnen beschermd worden om infecties en uitdroging te voorkomen. 

Verband op wonde aanbrengen bij hond of kat: 3 lagen 

Heb je thuis een proper verbandje liggen? Dan kan je dit gebruiken om de wonde nog meer bescherming te bieden. Leg steeds een verband aan in 3 lagen. De eerste laag komt namelijk op de wonde en de tweede laag stabiliseert de eerste laag en neemt overtollig vocht uit laag 1 op. Vervolgens zorgt de derde laag voor de afwerking en extra bescherming. Langdurige verbanden laat je het best aanbrengen door een dierenarts. Hier zit een specifieke techniek achter die cruciaal is!

Nog enkele aandachtspunten die we je willen meegeven als je een verbandje wilt aanbrengen:

• Niet te hard aanspannen (anders opzwellingen)
• Niet te los, anders kan het verbandje afzakken en bied het niet voldoende bescherming aan de wonde
• Breng het verband steeds aan tegen de wijzers van de klok in en van beneden naar boven. Bloed stroomt neerwaarts (van hoofd naar poten) en moet opnieuw omhoog gepompt worden.  

Wees voorbereid op wonden bij je hond of kat: EHBO-doos 

Als je zeker wilt zijn dat je je hond de beste zorgen kan geven bij een ongeval, is het steeds handig om een EHBO-doos klaar te hebben liggen. Ook neem je deze best mee als je met je hond of kat op uitstap of op vakantie gaat! Wat moet er allemaal in zo’n EHBO-doos zitten?

• Isobetadine
• Honingzalf
• Steriele compressen
• Rekverband
• Tape
• Tekenhaakje
• Medicatie diarree
• Medicatie reisziekte
• Fysiologisch water voor ogen, oren en wonden
• Nagelknippen
• Handdoekje  

Ook graag een EHBO-kit in huis? Deze zijn verkrijgbaar in onze vestigingen. Kom dus zeker eens langs.

Bij WelloPet willen we baasjes helpen om de dierenzorg zo zorgeloos mogelijk te maken. Daarom maakten wij voor jou een EHBO-handleiding die je kan gebruiken wanneer je lieveling een ongelukje heeft gehad. Download hier deze gratis handleiding en print deze af. Op die manier heb je steeds snel een handleiding bij de hand. Handig, niet?!

Download hier de afdrukbare EHBO-handleiding

... Of bekijk ons aanbod evenementen en workshops eens. We hebben reeds heel wat workshops achter de rug omtrent dit onderwerp. Misschien zit er wel iets interessants tussen voor jou?